Niemal każdy zapytany, gdzie chciały żyć, mówi, że w kraju bogatym i zamożny. Niestety nie wszystkim jest to dane. Są na świecie kraje, które nigdy nie będą bogate bez względu na to, jaką politykę by prowadziły. Jak podają naukowcy wpływ na zamożność kraju ma bowiem wiele czynników: geograficzne, klimatyczne, technologiczne, pochodzenie etniczne oraz religia i ustrój panujący w danym państwie. A to nie wszystko, co wpływa na to, że jedne kraje są bogate, a inne biedne.
Od dawna panuje przekonanie, że najważniejszym czynnikiem wpływającym na bogactwo danego kraju jest kompletnie dobrana polityka gospodarcza. To ma wprowadzać czynniki sprzyjające rozwojowi ekonomicznemu i powodować, że kraj staje się bogaty. Jak jednak dowodzą specjaliści, wcale tak nie jest. Nawet najlepsze procesy gospodarcze na nic się zdadzą, jeśli nie będzie równowagi pomiędzy pozostałymi czynnikami. Wg ekonomistów, kiedy u władzy znajduje się reżim, nawet najbogatszy kraj może stać się biednym.
Dlaczego jedne kraje są bogate a inne biedne? Odpowiedzią jest polityka
Jak podają ekonomiści, warunkiem długotrwałego i stabilnego wzrostu, a więc bogactwa jest to, że elity rządzące nie dbają tylko o swój interes i nie czują się bezkarne. Kiedy u władzy znajdują się ludzie, którzy traktują państwo jako swoje poletko i pracują tylko dla siebie, to prędzej czy później dojdzie do zastoju i upadku gospodarczego. Oznacza to, że z biedą może musieć zmierzyć się każde państwo, w którym naród wybrał władzę w sposób nieodpowiedzialny lub, w którym do władzy doszedł reżim.
Wskazuje się, że bogaceniu się społeczeństwa sprzyja inkluzywność instytucji państwowych. O inkluzyjności mówmy wtedy, kiedy obywatele są przekonani, że są równi wobec prawa, mają rzeczywisty wpływ na politykę oraz że płacone przez nich podatki i dochód narodowy służy im, a nie elitom władzy. Gdy tak nie jest, społeczeństwo traci chęć do pracy i bogacenia się i nie pomoże tu ani wolny rynek, ani własność prywatna, a nie bogactwo naturalne. Warto jednak zaznaczyć, że ten ostatni element ma duży wpływ na to, że jedne państwa są bogate, a inne nie.
Dlaczego jedne kraje są bogate a inne biedne? Teorie i rozmyślania
Dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne jest pytaniem, które od wieków zadają sobie nie tylko zwykli zjadacze chleba, ale i uczeni. Odpowiedzi na nie zmieniały się przez wieki, a każdy z filozofów miał swoją. Snute teorie winą za państwową biedę obarczony lenistwo ich mieszkańców – Monteskiusz twierdził, że ludzie w ciepłym klimacie obarczeni są genetycznym lenistwem. Adam Smith twierdził natomiast, że podstawą krajowego bogactwa jest wolny rynek, a Thomas Malthus upatrywał źródeł biedy w dużym przyroście naturalny. Inne teorie mówią, że bieda może wynikać ze zbyt małej liczby technokratów w społeczeństwie, słabej jakości gleb, braku rzek dostępnych do żeglugi, tropikalnych chorobach trawiących społeczeństwo. Byli też tacy, którzy na pytanie: dlaczego jedne kraje są bogate, a inne biedne odpowiadali, że wszystkiemu winna jest religia. Max Weber twierdził, że etyka protestancka jest siłą napędową gospodarki i społeczeństwa protestanckie szybciej się bogacą, niż te katolickie. A to jeszcze nie wszystkie teorie dotyczące zamożności jednych państw i biedy drugich. Inne mówią, że bogactwo wynika z obecności kolonialistów. Wszystkie te czynniki najpewniej wpływają na to, dlaczego jedne państwa są bogate, a inne biedne i na którymś etapie budowania państwowości przeważyły. Nie oznacza jednak, że jeśliby je wyeliminować, to dany kraj od razu stałyby się bogaty.
Dlaczego jedne kraje są bogate a inne biedne? Liczy się motywacja społeczeństwa
Oprócz czynników niezmiennych takich jak zasobność w bogactwa naturalne, położenie kraju, jakość gleb i ilość rzek jest jeszcze jeden ważny czynnik, który znacząco wpływa na to, czy dany kraj jest bogaty, czy biedny. Czynnikiem tym jest motywacja społeczeństwa. Na bogactwo kraju w znaczący sposób wpływa bowiem to, czy ludzie w nim mieszkający chcąc się bogacić i inwestować. Aby przyjęli oni pro przedsiębiorczą postawę, potrzebna jest natomiast motywacja. Za tą najlepszą ekonomiści i psychologowie uznają fakt, że zarobione ciężką pracą pieniądze będą mogły zatrzymać dla siebie i swojej rodziny. Zarobki powinny zapewnić im godne życie, na wymarzonym poziomie. Społeczeństwo musi mieć też pewność, że to ono samo będzie decydować o sobie, a nie będzie jedynie kwiatkiem do kożucha rządzących. Zasady odpowiedzialność społecznej muszą być wiec jasne u nie zmieniać się wraz ze zmianą ekipy rządzącej.
Jaki jest przepis na bogactwo?
Wiele krajów poszukuje przepisu na bogactwo – tylko nielicznym się udało. Wiele państw, które mógłby być bogate, trwoni swoja szanse. Do takich zalicza się m.in. kraje afrykańskie, które od wieku cierpią biedę, mimo że bogate są w surowce naturalne. Należy też pamiętać, że czynniki, które pozwalaj danemu państwo stać się bogatym, mogą się zmieniać. Kilka wieków temu bogate były kraje posiadające dostęp do soli, dziś kopanie soli raczej nie wiele znaczą i nie przyczyniają się do budowania zasobności. Podobnie było z rzekami, które kilka wieków temu wykorzystywane były do transportowania towarów – dziś wykorzystuje się raczej samochody i samoloty.
