Cytadela jest jednym z tych miejsc w Warszawie, które utożsamiane były z ponurą historią stolicy i z jej uciemiężeniem przez zaborców. Stała się symbolem wręcz znienawidzonym przez Warszawiaków. Obecnie jej tereny podlegają znaczącym modernizacjom.
Z rozkazu cara Mikołaja I
Po upadku powstania listopadowego car Mikołaj I zdecydował się zbudować w Warszawie twierdzę, która umożliwi łatwą pacyfikację ludności i powstrzyma ją przed dalszymi próbami wyzwolenia się spod carskiej władzy. W tym czasie nosiła ona nazwę Cytadeli Aleksandryjskiej.
Jej budowa i wyłączenie z normalnego funkcjonowania dużych części miasta, spowodowało, iż rozwój stolicy w kierunku północno-zachodnim został uniemożliwiony. Sama Cytadela do swojej budowy wymagała ogromnych nakładów pracy i pieniędzy, a koszt jej wzniesienia został w całości pokryty z kasy miasta, co stanowiło kolejną represję za ruchy niepodległościowe.
Przy budowie Cytadeli pracowało do 2 tysięcy ludzi dziennie. W celu jej postawienia wyburzono ponad 70 domów, przejęto ponad 60 tysięcy posesji i wysiedlono około 15 tysięcy mieszkańców. Teren miał dzięki temu powierzchnię 34 ha i kształt pięcioboku. Na terenie wzniesiono umocnienia bastionowe, w tym trzy bastiony, dwa półbastiony, suchą fosę i kaponiery. Dnem fosy poprowadzono Mur Carnota, który wciąż jest zachowany w dobrym stanie. Całkowity koszt budowy i późniejszych, licznych modernizacji oraz rozbudowy o fort Śliwickiego pociągnął za sobą łączny koszt 8,5 tony czystego złota, co daje około 128 milionów euro.
Więzienie i miejsce śmierci
Cytadela podczas pokoju obsadzona była 5 tysiącami żołnierzy, jednak w chwili zagrożenia garnizon był szybko poszerzany. W czasie powstania styczniowego stacjonowało tam już około 16 tysięcy żołnierzy. Cytadela została dodatkowo wyposażona w działa, które osiągnęły liczbę 555 i swoim zasięgiem objęły całe Stare i Nowe Miasto. Dodatkowo, wokół Cytadeli wybudowano 104 kazamaty, w których mogło przebywać ponad 2000 więźniów.
Twierdza nigdy nie została użyta do obrony miasta, a jej niemalże widowiskowy wygląd (m.in. bez maskowania) jasno pokazywał, iż przede wszystkim ma ona pacyfikować nastroje Warszawiaków. Pełniła przede wszystkim rolę więzienia oraz miejsca straceń. Los Polaków, osadzonych w twierdzy, został upamiętniony między innymi na Grobie Nieznanego Żołnierza napisem „Cytadela Warszawska 1833-1915”.
Dzisiejsza Cytadela
Po II Wojnie Światowej Cytadela została przejęta przez Warszawski Okręg Wojskowy i wiele z jej terenów do dziś dnia pozostaje pod jurysdykcją wojska.
W 1950 roku został wokół Cytadeli utworzony park, obecnie noszący nazwę Park Fossa i Stoki Cytadeli. Na terenie Cytadeli znajdują się dwa muzea (Muzeum X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej oraz Muzeum Katyńskie), a planowane są kolejne: Muzeum Historii Polski i Muzeum Wojska Polskiego.
Do każdego z muzeów serdecznie zapraszamy, jak również do zapoznania się z innymi ciekawymi miejscami w stolicy. Wiele informacji o nich można znaleźć na stronie Kurier Warszawski, której celem jest przybliżenie wszystkim zainteresowanym miasta i jego historii.
